Johan Theodorus Bornwater 1860 – 1949
Raadslid Lijst Bronwater in Bloemendaal 1913 – 1931
Wethouder 1931 – 1935
In aanloop naar de gemeenteraadsverkiezing op 16 maart 2022, kijkt Haarlem105 naar de (kandidaat)raadsleden in de regio. Hoe deden ze het toen. Hoe doen ze het nu en hoe willen ze het straks aanpakken.
Door Ton de Groot.
Na zijn afstuderen als arts vestigt dokter Bornwater zich in 1886 als huisarts in Overveen. De vriendelijke en gemoedelijke plattelandsgeneesheer is snel een vertrouwde verschijning in het dan nog zeer kleine dorpje. Straatverlichting ontbreekt en auto’s rijden er nog niet. Voor een bezoek aan een boerengezin buiten het dorp komt de boer met paard en wagen de dokter halen. De in het dorp zeer geliefde arts is altijd belangstellend naar het lief en leed van al zijn patiënten. Hij wordt door rijk en arm geraadpleegd en om hulp gevraagd. Maar persoonlijk leed wordt hem en zijn vrouw niet bespaard als hun enige kind, zoon Johan op vijfentwintigjarige leeftijd overlijdt.
Net als de burgemeester is ook de dokter een autoriteit in het dorp. Naast de gezondheidszorg zet hij zich in voor het verbeteren van de slechte hygiënische omstandigheden. De dorpsarts levert een bijdrage aan het verbeteren van het algemeen welzijn van de inwoners van Overveen door het vervullen van bestuursfuncties in tal van maatschappelijke organisaties, zoals: Witte Kruis, Volksbond tegen Drankmisbruik, Fonds tot steun aan behoeftige kraamvrouwen en Woningbouwvereniging Bloemendaal.
Met de groei van Overveen tot villadorp en voorstad van Haarlem komt er, mede dankzij de bijdrage van de dorpsarts, ook verbetering in de drinkwatervoorziening, riolering, ziekenverpleging en de zorg voor patiënten met besmettelijke ziekten. Zijn praktijk bestrijkt dan Bloemendaal, Overveen en Aerdenhout. Met zijn bestuurlijke ervaring raakt hij ook geïnteresseerd in lokale politiek. Na zijn kandidaatstelling en verkiezing in 1913 volgt zijn benoeming als raadslid van de gemeente Bloemendaal. Een politieke overtuiging heeft de dokter niet, met de Lijst Bornwater slaagt hij er telkens weer in om verkozen te worden, soms zelfs met twee keer de kiesdeler. Een bewijs van zijn gezag en het vertrouwen dat de kiezers in hem hebben.
De gemeenteraad en het college wijst hij erop dat de arbeiderswoningen in Bloemendaal vaak onhygiënische krotten zijn. In de Woningwet is vastgelegd dat de gemeente verantwoordelijk is voor het opruimen van de onbewoonbare huizen. Raadslid Bornwater zet zich succesvol in voor de bouw van arbeiders- en middenstandswoningen in een tuindorp nabij de Ramplaan. Zijn bekendheid en het vertrouwen dat hij geniet, draagt er aan bij dat ondanks het verzet van de meer welgestelde burgers de bouw in 1919 van start gaat. De gekozen locatie ligt ver genoeg van de rijke villabewoners die bang zijn dat het exclusieve karakter van Bloemendaal verloren zal gaan. Als dan in 1927 de annexatieplannen van Haarlem worden goedgekeurd moet Bloemendaal het tegen de gemeentegrens aangebouwde Ramplaankwartier aan Haarlem afstaan.
In de Nieuwe Haarlemsche Courant in januari 1931 lezen we: “Hedenmorgen kwam de raad der gemeente Bloemendaal ten raadhuize in openbare vergadering bijeen. Dan was aan de orde de benoeming van een wethouder. Uitgebracht worden zeven stemmen op dokter Bornwater en vijf op den heer Prinsenberg, zoodat dokter Bornwater gekozen werd verklaard.“
Bijna vijfentwintig jaar was hij lid van de gemeenteraad van Bloemendaal, de laatste vier jaar als wethouder. Burgemeester De Tex sprak op 24 december 1949 een korte rede uit ter nagedachtenis van de overleden oud-wethouder. Een Officier in de Orde van Oranje Nassau waarvan de naam voor altijd aan de gemeente verbonden blijft.
Aan de Ignatius Bispincklaan in het groene hart van Bloemendaal, ligt openbare basisschool De Bornwaterschool, vernoemd naar de oud-wethouder van onderwijs.