De afgelopen dagen hadden we in Haarlem en de rest van Nederland te maken met tropische temperaturen. Het Nationaal Hitteplan werd van kracht, maar de vraag rijst of dat voor een stad als Haarlem eigenlijk wel genoeg is. “Alleen als het landelijke hitteplan niet afdoende is voor de situatie in Haarlem; dat lijkt me eerlijk gezegd niet het geval”, stelt stadsarchitect Hanneke Kijne gerust.
Het betekent niet dat we nu achterover kunnen leunen tot de volgende warme dagen. “Voor Haarlem is het voorkomen van hittestress en de andere urgente opgaven als opvang van regenwater en biodiversiteit vergroting als één van de meest versteende gemeentes wel extra urgent”, benadrukt Kijne.
Hoewel er geen apart lokaal hitteplan ligt, wil dat niet zeggen dat er niets is gebeurd de afgelopen dagen, benadrukt een woordvoerder namens de gemeente. “Behalve de inspanningen voor klimaatadaptatie zijn vanuit de instellingen die betrokken zijn, met name zorg- en onderwijsinstellingen en de GGD, verschillende acties uitgezet om met name kwetsbare groepen te beschermen tegen hitte. Zo zijn ijsjes en flesjes koud water uitgedeeld en worden mensen op koelere plekken ondergebracht, bijvoorbeeld in de schaduw van bomen.”
15 procent
Slechts vijftien procent van de Haarlemse buurten voldoet nog aan de groennorm van 75 vierkante meter openbaar groen per woning, blijkt uit recent onderzoek van Natuur & Milieu van Sweco. In totaal gaat het om 68 buurten. Gemiddeld is per woning 44 vierkante meter beschikbaar – veel minder dan bijvoorbeeld in Emmen, waar dat 317 vierkante meter is.
“Inmiddels is bekend dat groen ingerichte plekken met schaduw van bomen voor temperaturen kunnen zorgen die tien graden lager liggen”, weet de stadsarchitect. “Dus het is evident dat we daar naar moeten streven in de stad: voldoende groene schaduwrijke plekken die ruimtelijk met elkaar verbonden zijn zodat de koelte de stad door kan.”
“Inmiddels is bekend dat groen ingerichte plekken met schaduw van bomen voor temperaturen kunnen zorgen die tien graden lager liggen.”
– Stadsarchitect Hanneke Kijne
Toch zijn de Haarlemse wijken daar nog niet voldoende op voorbereid, stelt zij. “Net als bij veel andere gemeentes zijn er in Haarlem goede ambities om de stad te vergroenen, maar blijkt het in de praktijk nog lastig om dat voor elkaar te krijgen. Dit komt onder meer vanwege alles wat in de ondergrond aan kabels en leidingen ligt, maar deels ook vanwege nu nog geldende regels over bijvoorbeeld afstanden van bomen ten opzichte van de gevels.”
Rol van bewoners
Volgens Kijne vraagt dat om ingrepen op meerdere niveaus: “Op grote schaal zou het goed zijn als we de huidige groenstructuren versterken, aanvullen en vergroten, zodat deze gaan werken als verkoelende structuren; vanuit het buitengebied de stad in, maar ook binnen de stad zelf.” Tegelijkertijd pleit ze voor kleine, experimentele stappen op buurtniveau, om te onderzoeken wat nu al mogelijk is.
Ook bewoners kunnen daar volgens haar zelf een belangrijke rol in spelen. “De gemeente Haarlem biedt allerlei mogelijkheden voor bewoners om hun directe omgeving te vergroenen. Niet alleen hun eigen tuin, maar ook de openbare ruimte: met groen in te richten geveltuintjes, boomspiegels en parkeerplaatsen. Daarnaast kunnen bewoners zich verenigen en gezamenlijk met de gemeente plannen voor vergroening opzetten of zich aansluiten bij een van de vele bestaande actieve organisaties binnen Haarlem.”
Klimaatadaptatie
Een woordvoerder van de gemeente wijst op lopende projecten op het gebied van klimaatadaptatie. “Zo zijn alleen het afgelopen jaar in Zuidwest en Oost ruim 1.100 groeiplaatsverbeteringen aangebracht, 205 extra bomen geplant en is 7.833 vierkante meter aan plantvak ingericht. In Schalkwijk zijn 180 extrabomen geplant en dit jaar heeft de gemeente tot nu toe bijna 600 vierkante meter aan overbodige verharding omgevormd naar groen.”
Lees ook: Dit is de nieuwe stadsarchitect van Haarlem: ‘We moeten naar de verre toekomst kijken’