De jubelstemming zit er goed in bij het Frans Hals Museum in Haarlem. Samen met het Mauritshuis in Den Haag heeft het museum voor bijna zeven miljoen euro twee werken van schilder Frans Hals (1583-1666) aangekocht op een veiling.
“Het is een droom die uitkomt”, vertelt Christi Klinkert, conservator Oude Kunst bij het Frans Hals Museum. De afgelopen weken heeft zij met haar collega’s alle zeilen bijgezet om het voor elkaar te krijgen. “Begin maart zagen we dat het op de veiling zou komen. Toen spraken we erover in een klein kringetje.”
In een kort tijdsbestek moest veel geld bij elkaar gesprokkeld worden om kans te maken en het museum klopte aan bij diverse fondsen. “Ik ben zestien jaar conservator, maar heb nog nooit zo’n spoedprocedure doorlopen. Op Bevrijdingsdag zat ik nog te pleiten bij een commissie.” Uiteindelijk bleek bijna zeven miljoen euro genoeg op de veiling. “We hebben heel hard gegild toen het gelukt was.”
‘Losse toets’
Het gaat om de schilderijen Vioolspelende jongen en Zingend meisje. “Het is aannemelijk dat dit de kinderen zijn van Frans Hals want in die jaren kreeg hij kinderen. Veertien in totaal, van wie er elf in leven bleven. We weten ook dat hij muzikale kinderen had, er werd veel muziek gemaakt bij hem thuis.”
Voor het museum zijn de werken een verrijking van het huidige repertoire. “De werken die nu bij ons hangen zijn portretten die door Frans Hals in opdracht gemaakt zijn. Maar de kinderportretten zijn gemaakt uit vrije beweging. Dat noemen we ‘genrewerken’, schilderijen die gaan over het dagelijks leven. Daarin kon hij doen wat hij wilde. In die werken zie je ook de typerende losse toets van Hals terug.” Bovendien is het daarom aannemelijk dat het portretten van zijn kinderen zijn. “Je hebt modellen nodig voor scenes uit het dagelijks leven. Zijn eigen kinderen waren lekker goedkoop, want hij had geen geld voor modellen.”
Van Amerika tot Haarlem
In 1989 hingen de werken voor het laatst in het Frans Hals Museum, tijdens de grote Frans Hals tentoonstelling. “Daarna zijn de twee schilderijen lang in Amerika geweest in verschillende privécollecties. We hebben het kunnen kopen uit de collectie Saunders, dat is een ouder echtpaar dat kunst verzamelt. De man van het echtpaar is overleden”, weet de conservator.
“Ik heb ze vorig jaar alleen maar aan de wand gezien, maar ik wil ze in mijn hand houden”
Christi Klinkert, conservator Frans Hals Museum
In 2024 zag Klinkert de schilderijen nog hangen bij een tentoonstelling in het Rijksmuseum, medio juli komen de stukken naar Haarlem. “Ik heb ze vorig jaar alleen maar aan de wand gezien, maar ik wil ze in mijn hand houden”, zegt Klinkert. Dat is het eerste dat ze hoopt te doen. “Je kunt dit type schilderijen namelijk heel veilig vasthouden met handschoenen aan. Ik verheug me enorm op de ontmoeting met deze kinderen.”
Co-ouderschap met Mauritshuis
Het Frans Hals deelt het ‘co-ouderschap’ over de stukken met het Mauritshuis. “We hebben een speciale omgangsregeling getroffen met het Mauritshuis”, vertelt de conservator lachend. “Voor de wittebroodsweken krijgen wij de werken in huis.”
In het najaar heeft het Mauritshuis een tentoonstelling over het dagelijks leven en dan gaan de stukken die naar Den Haag. Uiteindelijk zullen de stukken om de twee jaar van locatie wisselen. “Het is niet goed voor schilderijen om ze te veel te laten reizen, dus daarom hebben we gekozen voor iedere twee jaar.”
Lees ook: Eindelijk een depot voor de 18.000 werken van het Frans Hals Museum: ‘Nood was hoog’