Edwin Visser was er de afgelopen vijftien jaar druk mee bezig. In zijn achtertuin kweekte hij het bijna verdwenen Haarlems Klokkenspel. Dit witte plantje was tot de achttiende eeuw een graag geziene gast in Haarlemse parken, maar verdween door de kwetsbaarheid. “Dit is heel mooi, er zit zoveel historie in deze plan”, aldus Visser.
Visser spreekt vol passie over het Haarlems Klokkenspel. “Het is een vrij onbekend en zeldzaam plantje. Ik ben er zo’n vijftien jaar geleden mee in aanraking gekomen.”
De witte bloemen groeien tot zo’n twintig a dertig centimeter boven de grond en de kiem, een knolletje, is ontzettend klein: ongeveer halve erwt. Tot en met de achttiende eeuw kwam je het plantje in de omgeving van Haarlem rijkelijk tegen.
Linnaeus
Zo ook in de buitenplaats van wat nu de Hartenkamp is. Daar was het de Zweedse plantkundige Carl Linnaeus (ja, die van het Linnaeushof – red) die de schoonheid van de plant opviel, beschreef en het de wetenschappelijke naam gaf: Saxifraga granulata var. plena.
Linnaeus, die in zijn tijd planten categoriseerde, heeft er waarschijnlijk ook voor gezorgd dat het plantje zich verspreide door de regio en dat het zijn Nederlandse naam heeft gekregen. “Maar dat laatste is lang niet zeker”, vervolgt Visser. “De Wageningen universiteit heeft daar wel onderzoek naar gedaan, maar dat niet kunnen achterhalen.”
Tekst gaat door onder de foto.
Na de tijd van Linnaeus verdween de plant langzaam uit Haarlem. Dat komt volgens Visser onder andere doordat het zich lastig reproduceert. Zo maakt het plantje geen zaadjes, maar groeit het – net als een tulp – uit een knol.
“Als je een knol in de grond stopt, heb je het volgend jaar een plantje. Dat plantje levert een nieuw knolletje op. Zo verdubbeld dat aantal per jaar, dat langzamer gaat dan bij zaadjes. Het kwetsbare plantje groeit het beste op een rustig beschaduwd plekje, zonder dat andere planten, zoals bramen, het kunnen overwoekeren.”
“Geef dit illustere plantje veel aandacht want voor je het weet, is hij weer weg”
Edwin Visser – Kweker
Helemaal uit de regio verdween de plant overigens niet. Door juiste groeiomstandigheden is het Haarlems Klokkenspel nog te vinden op het terrein van landgoed Beeckestijn in Velsen-Zuid.
Honderdduizend knollen
Vijftien jaar geleden kwam Visser in aanraking met de plant en de Haarlemse geschiedenis ervan. Sindsdien is het zijn droom om de plant weer in Haarlem te laten bloeien.
En dat lijkt te lukken. Na vijftien jaar kweken heeft Visser nu zo’n honderdduizend knollen. In de Haarlemmer Kweektuin in Noord zijn er 2.400 knolletjes gepland die – als alles goed gaat – komend voorjaar uitkomen.
Ook Haarlemmers kunnen meehelpen met het verspreiden van de plant. Bij de Haarlemmer Kweektuin zijn er vijfhonderd knolletjes beschikbaar die je in je eigen tuin kunt planten. Maar om daarna rustig achterover te leunen, zit er niet in, volgens Visser.
Het Haarlems Klokkenspel heeft veel onderhoud en zorg nodig. “Geef dit illustere plantje veel aandacht want voor je het weet, is hij weer weg”, aldus Visser. “Als we na het planten verder niets doen, kan het plantje na jaren ook weer verdwijnen. Dat zou zeker jammer zijn van al mijn werk.”