De kachel gaat ’s nachts uit in de woning van Nilgun uit Haarlem-Schalkwijk. Haar drie jongvolwassen kinderen worden gesommeerd minder lang te douchen en de was wordt in de avonduren gedraaid. Maar ondertussen loeit de wind door de kieren van het slecht geïsoleerde huis. Door de hoge gasprijzen moet ze nu per maand 50 euro meer betalen. En dat kan ze niet missen, want per week houdt Nilgun nu al maar 70 euro per week over voor de boodschappen.
Volgens het onderzoek van Ymere onder haar huurders heeft 37 procent moeite met het betalen van de rekening. In de Haarlemse wijk Schalkwijk is dat zelfs bijna 40 procent. De woningcorporatie slaat alarm. Woordvoerder Coen Springelkamp noemt de situatie ‘heel zorgelijk’, “want dan heb je minder geld over voor andere belangrijke dingen, zoals gezonde voeding of uitstapjes met de kinderen.”
Die uitstapjes of vakantie kan Nilgun nu al tijden niet met haar kinderen ondernemen. Eens in de zes of zeven jaar kan ze op vakantie, maar dat betekent wel dat ze elke euro die haar kinderen nu vragen voor iets, moet weigeren. SP-raadslid Sibel Özogul-Özen vertaalt een Turks spreekwoord dat Nilgun uitspreekt: “‘Tenceremm kaynaması’ betekent letterlijk ‘de pannen moeten blijven koken’. Het gasfornuis moet aan blijven om je kinderen te kunnen voeden.”
Nilgun vertelt dat ze daar altijd al moeite mee had, toen haar man nog niet werkte. Maar nu hij een baan heeft is dat probleem niet weg. Sterker nog, hij verdient zoveel dat hij geen recht meer heeft op toeslagen en hulp via de Haarlem Pas. En het betekent ook dat het gezin van vijf geen recht heeft op de 800 euro energietoeslag van het Rijk om de stijgende energieprijzen het hoofd te kunnen bieden.
Nilgun rekent voor dat ze nu ondanks al haar bezuinigingen op het gebruik van gas per maand niet 252 maar 300 euro per maand kwijt is. En die 50 euro per maand extra betekent nu voor de dagelijkse boodschappen geen 250 gram vlees, maar de helft voor een pilav. En dan liever kip, want dat is goedkoper.
De drie meiden van 17, 20 en 21 gaan naar school en hebben bijbaantjes om hun eigen kleding en hun eigen sport te kunnen betalen. Nilgun moet er niet aan denken dat ze haar hand op zou moeten houden bij haar kinderen voor de vaste lasten. En ze wil dan ook pertinent niet dat de kinderen van school gaan om te werken. Zelf kan ze niet het tweede inkomen leveren wat eigenlijk wel nodig is, omdat ze zwaar astmatisch is. “Ik schaam me niet om ervoor uit te komen dat we in armoede leven. Ik hoor me ook niet te schamen, maar de mensen die ervoor zorgen dat ik in deze situatie zit.”
Geschrokken
SP-raadslid Özogul-Özen schrikt van de cijfers van het onderzoek door Ymere, zeker als het over haar buurt Schalkwijk gaat. Ze kent genoeg voorbeelden van mensen in de bijstand, maar ook van buren die ‘gewoon’ werken. Maar weinig mensen willen hun verhaal met naam en toenaam vertellen voor NH Nieuws.
Anoniem vertelt een alleenstaande bekende van Özogul-Özen dat zijn gasrekening met 157 procent omhoog is gegaan. “Van 107 euro per maand voor een appartement met één slaapkamer naar nu ruim 230 euro.” Hij spreekt nu een spaarpotje aan, maar dat houdt ook een keer op. “Ook omdat het eten ook steeds duurder wordt. Dan kan ik op een gegeven moment mijn huur niet meer betalen.”
Dat weinig mensen hun verhaal willen vertellen, is uit schaamte denkt Özogul-Özen. Terwijl de hoge gasprijzen hen niet zijn aan te rekenen. “Mensen willen niet bij vrienden en kennissen kenbaar maken dat ze het financieel moeilijk hebben. Maar ze zaten in de koude maanden met dikke dekens en jassen in de woning en gaan maar zo min mogelijk thuis zitten. Dan gaan ze overdag op bezoek bij kennissen.”
800 euro
De eenmalige energietoeslag van de rijksoverheid van 800 euro is in Haarlem niet met gemeentelijk geld opgehoogd. De Haarlemmers met een bijstanduitkering hebben dit geld al op de rekening gestort gekregen. Maar dat geld wordt niet altijd besteed aan de hogere energierekening, weet het SP-raadslid. “Dan is het opgegaan aan de debetstand. Of aan andere dingen uitgegeven.”
Niet zo slim, maar het is volgens haar kenmerkend voor mensen die in financiële problemen zitten om het niet te willen zien. “Of ze hebben hun maandelijkse energierekening nog niet aangepast en voelen het nu nog niet in hun portemonnee.” Özogul-Özen denkt dan ook dat het probleem alleen maar groter wordt, aan het eind van het jaar. “Bij de eindafrekening in november of december. Ik denk dat we dan echt de pijn zullen voelen. Want als je nu per maand honderd euro meer moet betalen, dan is er ondanks die 800 euro toeslag nog een tekort aan het eind van het jaar.”
Volgens haar moeten nu heel snel de woningen in Schalkwijk, maar ook in Parkwijk en in Haarlem-Noord goed geïsoleerd worden. “Daar moeten we met Ymere en de andere woningbouwcorporaties over in gesprek en afspraken maken. Maar dat is eigenlijk al te laat.”